Ένας από τους μεγαλύτερους ανθρωπιστές της Κύπρου, ένας μεγάλος περιβαλλοντιστής, ο καλός μας φίλος και βετεράνος δημοσιογράφος, Mustafa Gursel, ο οποίος μας βοήθησε να βρούμε τόπους ταφής πολλών «αγνοουμένων» γράφει για το ωριό του Σαραμά στην Πάφο.
«Το χωριό μου»
Ίσως ο χρόνος να απαλύνει τον πόνο. Ο χρόνος έχει τόση δύναμη που μπορεί να τα κάνει όλα αυτά. Δεν είναι τόσο δύσκολο για τον χρόνο να καταστρέψει εντελώς τις μεγαλύτερες αγάπες. Αυτοί που είναι περήφανοι για την «επιτυχία» τους έχοντας δημιουργήσει τόσο πόνο και δυστυχία θα πρέπει να γνωρίζουν ότι, δεν μπορούν ποτέ να σκοτώσουν τις αναμνήσεις και την αγάπη που άφησαν πίσω τους και οι δύο πλευρές της Κύπρου. Οι αναμνήσεις και η αγάπη συνεχίζουν να υπάρχουν. Οι Κύπριοι προκάλεσαν αφάνταστα δεινά ο ένας στον άλλο με τις «προκλήσεις» κάποιων, αλλά παρ’ όλα αυτά, το «Sarama-Istindjo Travel Group» δεν πλήρωσε ποτέ για καφέ σε κανένα από τα χωριά της Πάφου που επισκέφθηκε.
Δύο φορές τον χρόνο
Πηγαίνουμε τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο στην Πάφο και επισκεπτόμαστε τα χωριά μας, αλλά κανείς μας δεν σκέφτεται να επιστρέψει και να εγκατασταθεί. Στην πραγματικότητα, δεν έχω σπίτι στο Σαραμά. Το πέτρινο σπίτι του παππού μου Mehmet έχει κατεδαφιστεί εδώ και πολύ καιρό. Επιπλέον, τώρα υπάρχει μια μάντρα. Αυτοί που διαίρεσαν την Κύπρο και θέλουν να παραμείνει τα δύο μέρη και πάντα ως «εχθροί», έχουν σκεφτεί καλά το πέρασμα του χρόνου. Η ομάδα Sarama-Istindjo αποτελείται από τους Orhan Dizliklioglu, Mehmet Gokkushak, Altay Buraghan και εμένα. Ο θείος Orhan είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία και ο ηγέτης της ομάδας μας. Ο κ. Mehmet είναι ο οδηγός και οργανωτής της ομάδας. Ο κ. Altay είναι αυτός που γνωρίζει κάθε μέρος, όλους και όλα. Και εγώ, ως νεότερος, είμαι ο πάντα η… εναλλακτική λύση ως σοφέρ της ομάδας. Κάνουμε ένα ταξίδι στην Πάφο τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο, τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο».
Όπως οι μαθητές
Εκείνη τη μέρα του ταξιδιού, γινόμαστε νέοι και γεμάτοι ενέργεια σαν μαθητές γυμνασίου. Είμαστε χαρούμενοι. Στη διαδρομή κάνουμε υπέροχες συζητήσεις. Εκείνη τη μέρα είμαστε σαν παιδιά που πηγαίνουν σε σχολική εκδρομή. Εκείνη τη μέρα ταξιδεύουμε πραγματικά στην παιδική μας ηλικία και στα νιάτα μας. Θυμόμαστε τα πάντα σαν να ήταν χθες. Από την ομάδα, μόνο εγώ δεν έχω αναμνήσεις από την Πάφο γιατί γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Λευκωσία. Και πριν τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων, δεν είχα ταξιδέψει ποτέ στο χωριό μου, το Σαραμά. Δεν έχω αναμνήσεις από το όμορφο χωριό μου αλλά νιώθω την αγάπη και το δέσιμο. Τα χωριά Σαραμά και Ιστίντζο είναι πολύ κοντά το ένα στο άλλο. Και τα δύο βρίσκονται στη βορειοδυτική πλευρά των βουνών του Τροόδους. Έχουν ένα ρυάκι που έχει νερό 365 μέρες τον χρόνο. Ο πατέρας μου συνήθιζε να μας λέει ότι όταν ήταν παιδί, έπιανε ψάρια σε αυτό το ρυάκι και πλενόταν στις 'κολύμπες'.
Η Πάφος έχει αφθονία
Ο πατέρας μου ήταν ένας πολύ καλός πατέρας και πολύ γλυκός παππούς. Αγαπούσε τη ζωή. Ήταν έντιμος και εργατικός. Ήταν γενναιόδωρος. Του άρεσε να ταξιδεύει, αγαπούσε τις μοτοσυκλέτες. Όταν είδα το χωριό μας, κατάλαβα γιατί ο πατέρας μου ήταν τόσο καλός. Ο αέρας, το χώμα, το νερό της Πάφου είναι εντελώς διαφορετικά. Ο αέρας είναι καθαρός, γεμάτος οξυγόνο, οι πνεύμονες των ανθρώπων μπορούν να χαλαρώσουν. Το χώμα είναι παραγωγικό, το νερό είναι άφθονο και γλυκό. Παντού υπάρχει πράσινο. Έχει ρυάκια που ρέουν το καλοκαίρι και τον χειμώνα με μια πολύ ωραία μυρωδιά, δεν μπορεί κανείς να χορτάσει τη μυρωδιά του χωριού. Και φυσικά κάποιος που μεγαλώνει εδώ είναι εντελώς διαφορετικός από κάποιον που μεγάλωσε σε ένα ξηρό μέρος. Ακόμα και το καππάρι της Πάφου είναι διαφορετικό. Το 2006 είχαμε πάει στο χωριό μας με τον πατέρα μου και τον γιο μου. Αυτό το ταξίδι ήταν το καλύτερο ταξίδι και η καλύτερη ανάμνηση της ζωής μου. Ο πατέρας μου είχε βρει πού ήταν ο φούρνος στα χαλάσματα του σπιτιού του.
Φαντάζομαι πώς ήταν
Δεν έχω αναμνήσεις από το χωριό μου, αλλά ακούω για τις αναμνήσεις του θείου Orhan, του κυρίου Mehmet και του κυρίου Altay σε όλη τη διαδρομή. Η αγνότητα, η παραγωγικότητα, τα πανηγύρια. Πόσο ωραίες ήταν εκείνες οι μέρες, τώρα όλα είναι έτοιμα και γρήγορα. Προσπαθώ να τα φανταστώ στο μυαλό μου και πώς ήταν εκείνη η εποχή κάνοντας εικόνες βλέποντας τα κατεδαφισμένα σπίτια, τους κατεστραμμένους δρόμους, τα δέντρα που δεν υπάρχουν πια, τις πηγές που έχουν στερέψει. Γεμίζω τις αυλές των μικροσκοπικών σχολείων με παιδιά. Αν οι αναμνήσεις είναι από την άνοιξη, γεμίζω τα δέντρα με εκατομμύρια λουλούδια. Μου αρέσει να ακούω για αυτές τις αναμνήσεις και την έκφραση της αγάπης τους. «Μακάρι να ζούσα εκείνες τις μέρες» λέω στον εαυτό μου. Την άνοιξη μαζεύουμε πράσινα αμύγδαλα και καππάρι.
Στο Istindjo, χωρίζουμε από τον κύριο Mehmet και τον κύριο Altay κοντά στη λίμνη όπου υπάρχουν κόκκινα ψάρια. Πηγαίνω στην πανέμορφη χαρουπιά ανάμεσα σε δύο χωριά και αφήνω το αυτοκίνητό μου από κάτω. Ακόμη και τον Απρίλιο αυτό το δέντρο έχει καρπούς. Ο καθένας πηγαίνει να βρει καππάρι στο μέρος που γνωρίζει καλύτερα. Όταν βλέπω τον κ. Mehmet και τον κ. Altay να πλησιάζουν το Σαραμά, τους φωνάζω: «Μην τολμήσετε να μπείτε στο Σαραμά! Όλο το καππάρι εδώ πέρα είναι δικό μου. Και μου δίνουν την ίδια απάντηση: «Το μέρος όπου μαζεύετε το καππάρι ανήκει στον παππού μας. Δεν πρέπει να μαζεύετε αυτό το καππάρι!
Μαζεύοντας αμύγδαλα και σύκα
Και όταν πηγαίνουμε τον Οκτώβριο, μαζεύουμε ξερά αμύγδαλα και σύκα. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη μαύρη συκιά. Ο θείος Orhan, ο κ. Mehmet και ο κ. Altay λένε ότι αυτό το δέντρο υπήρχε πριν από το 1974 και έχουν φάει πολλά σύκα από αυτό. Τα αμύγδαλα που είχαν πέσει κάτω από το δέντρο από πέρσι μπορεί να έχουν αλλάξει χρώμα αλλά το εσωτερικό τους παραμένει άθικτο, τα σπάμε και τα τρώμε, μαζεύουμε μερικά. Εγώ δεν έχω αναμνήσεις από εκεί αλλά όλοι έχουν, ξέρουν το κάθε δέντρο, πώς φυτεύτηκαν και σε ποιον ανήκαν. Ακόμα και εκείνα τα δέντρα που ξεράθηκαν και εξαφανίστηκαν. «Αυτό ήταν το χωράφι σου, αυτό ήταν το δικό μου, και αυτό ήταν το χωράφι και το σπίτι του τάδε και του δείνα», λένε όσοι θυμούνται πώς ήταν το χωριό.
Μια μέρα θα νικήσουμε
Λένε την αλήθεια: Αυτά είναι τα σπίτια τους, οι κήποι και τα δέντρα τους, τα χωράφια τους. Ποιος νόμος μπορεί να το αλλάξει αυτό; Φυσικά αυτό ισχύει για όλους τους Κύπριους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά, τα σπίτια και τις αναμνήσεις. Μια μέρα θα έρθουν τέτοιες βροχές που ακόμα και όλα τα ρυάκια που στέρεψαν θα αρχίσουν να ρέουν και το νερό θα βρει τον δρόμο του. Και όλα αυτά τα σπίτια που είναι χτισμένα σε κοίτες ποταμών θα βυθιστούν. Μια μέρα το θέμα της ιδιοκτησίας θα λυθεί έτσι. Αυτοί που θέλουν να επιστρέψουν θα επιστρέψουν, αυτοί που θέλουν να ανταλλάξουν θα ανταλλάξουν. Αυτοί που θέλουν να πουλήσουν, θα πουλήσουν. Είτε Τουρκοκύπριος είτε Ελληνοκύπριος, ο τελευταίος λόγος θα ανήκει στον πραγματικό ιδιοκτήτη αυτής της γης. Είτε Αρμένιος, Μαρωνίτης, Λατίνος ή Εβραίος. Κανένας δεν μπορεί να θεσπίσει νόμο να δεχτεί οτιδήποτε αντίθετο από αυτό. Βέβαια πώς θα διαλυθεί το χάος που δημιούργησε ο «χρόνος» και πώς θα αποδοθεί δικαιοσύνη; Πιστεύουμε ότι έχουμε ένα «φλος ρουαγιάλ» στο χέρι μας, αλλά έχουμε μόνο δύο εφτάρια σε αυτό το χάος που έχουμε δημιουργήσει.
Μια μέρα, αυτή η βροχή θα έρθει σίγουρα. Όλοι πρέπει να γνωρίζουν ότι εκείνη τη μέρα ο Θεός θα βρίσκεται στην Κύπρο. Εκείνη η μέρα θα είναι η μέρα που η αφοσίωση στις αναμνήσεις και η αγάπη θα νικήσει τον χρόνο και αυτούς που δημιούργησαν τόσο πόνο και καταστροφή σε αυτό το νησί. Εκείνη τη μέρα, ο άγγελος της ειρήνης θα βγει από το κουκούλι του και θα ανοίξει τα φτερά του. Και με το σπαθί του φτιαγμένο από φως θα βαδίσει ενάντια στον «Στρατό του Σκότους». Κανείς δεν πρέπει να αγωνίζεται μάταια - στο τέλος θα νικήσουμε. Η ειρήνη θα νικήσει, η ανθρωπότητα θα νικήσει, η αγάπη θα νικήσε.
Τηλ: 99966518
